Οι διδαχές και η πνευματική κληρονομιά του Γέροντος Μωυσή

agioritikovima.gr

Έλεγε ο Γέροντας: 

Για τη συκοφαντία

Ο συκοφάντης είναι δεινός ψεύτης, κακός άνθρωπος, δόλιος και ζηλόφθονος. Πρόκειται για πρόσωπο δειλό, διαστροφικό και ακαλλιέργητο. Έχει επιπολαιότητα, ρηχότητα, μετριότητα και περιέργεια.

Καρκινώματα της κοινωνίας με ύπουλο, καταχθόνιο και σκοτεινό έργο μισαδελφίας. Πρόκειται για ψυχρούς δολιοφθορείς παχιάς, πλούσιας και τρομακτικής υποκρισίας. Δυστυχώς παραμένουν επί έτη αμετανόητοι. Απολαμβάνουν τα αξιοκατάκριτα κατορθώματά τους. Γνωρίζουν να κρύβονται, να δικαιολογούνται, να καθησυχάζουν τον εαυτό τους. Ο δαίμονας τους συμπαρίσταται.

Για την κρίση σήμερα

Όλοι μα όλοι ψάχνουν να μεταθέσουν τις ευθύνες από πάνω τους. Ο ένας βρίζει σκληρά τον άλλο συνεχώς. Βγάζει με περισσή χαρά τα άπλυτα του άλλου στη φόρα.
Μα έτσι δεν λύνεται τίποτε. Χρειάζεται οπωσδήποτε καταμερισμός και καταλογισμός των ευθυνών. Δεν φταίνε ασφαλώς όλοι το ίδιο.

Όμως όλοι σε κάτι φταίμε. Άλλος για τον υπερκαταναλωτισμό, άλλος για τη σπατάλη, άλλος για τη φοροδιαφυγή, άλλος για το ψεύδος, άλλος για την αποσιώπηση, άλλος για την απάτη, άλλος για την ατιμία, άλλος για την απόκρυψη, τη δωροδοκία, τη σιωπή, τον φόβο, τη δειλία, την υποχώρηση, τον παρασυρμό, τον πλουτισμό, το εύκολο κέρδος, τα μασημένα λόγια, το “πέρα βρέχει”, την απερισκεψία, το βόλεμα, την κοροϊδία, τον ατομισμό, τον εγωισμό, την αήθεια και την αναίδεια…

Είναι ανάγκη να μετρήσει κανείς ειλικρινά και αυστηρά το προσωπικό ποσοστό ευθύνης του για την κατιούσα πορεία της χώρας μας. Είναι απαραίτητη η έγκαιρη και έγκυρη συνειδητοποίηση ότι ο δρόμος της ζωής που πάρθηκε ήταν λάθος. Ποιες είναι οι βάσεις και οι αρχές και ποιος ο σκοπός της ζωής; Χρειάζεται επανατοποθέτηση κι επαναπροσδιορισμός. Δεν μπορεί ο κύριος και μόνος σκοπός της ζωής του Νεοέλληνα να είναι η συλλογή όλο και περισσότερου χρήματος.

Για την ελληνίδα λαλιά

Στα ελληνικά μπορείς να εκφράσεις τα πιο λεπτά, τα πιο τέλεια νοήματα της θεολογίας, της φιλοσοφίας, της ποιήσεως. Να αποδώσεις ιδέες, στοχασμούς, σκέψεις, έννοιες, μεγάλες, ευγενικές, ιερές και ωραίες. Η ελληνική γλώσσα εκφράζει περίτεχνα το μεράκι, τον καημό, τον πόθο του τεχνίτη, του καλλιτέχνη, του ήρωα, του αγίου. Συντίθεται η αρχοντιά και η ταπεινότητα, η μεγαλοπρέπεια και η σεμνότητα, η φιλοκαλία.

Η χαρμολύπη, η νηφαλιότητα, ο γλυκασμός και η λύτρωση. Δεν είναι εφάμαρτη υπερηφάνεια η αγάπη της γλώσσας μας, της πατρίδος μας, της πονεμένης και προδομένης. Προδόθηκε και η γλώσσα από συνεχείς ξενικούς όρους, που δυστυχώς καθιερώνονται στα παιδιά. Το ύδωρ, ο άρτος, ο ουρανός και η θάλασσα ονομάζονται εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια το ίδιο. Όπως τα έλεγε ο Όμηρος. Η γλώσσα μεταφέρει νόημα, ιστορία, ήθος και χάρη.

Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να εκφράζεις με τη γλώσσα σου όλες τις σκέψεις σου. Δυστυχώς οι Νεοέλληνες δεν διαβάζουν και γι’ αυτό η γλώσσα τους είναι πολύ φτωχή. Οι νέοι μας πάσχουν από φοβερή λεξιπενία. Η πάλη με τη γλώσσα είναι άγνωστη ακόμη και σε ειδήμονες. Η τέλεια έκφραση θέλει βαθιά γνώση της γλώσσας, κρίση, λίχνισμα, μελέτη, ορθή επιλογή.

Για το κακό

Για την επιλογή του κακού δεν ευθύνεται ο Θεός. Δεν μπορούμε να κατηγορούμε τον Θεό, γιατί μας έκανε τέλεια ελεύθερους. Ο Θεός είναι η αυτοαγαθότητα, δεν εποίησε κανένα κακό ποτέ.

Το κακό καλούμεθα να μή το πράττουμε, να το μισούμε και να το υπομένουμε από τους άλλους. Οι δοκιμασίες στη ζωή του ανθρώπου δεν υπάρχουν ως αποτέλεσμα ενός κακού Θεού, αλλά ενός άριστου παιδαγωγού, που προσπαθεί να συνδράμει ωφέλιμα και διορθωτικά και μέσα από τα διάφορα λυπηρά.

Όποιος θεωρεί μόνο υπεύθυνο του κακού τον Θεό, σφάλλει σοβαρά. Ο σοφός Μ. Βασίλειος διακρίνει το κακό σε φυσικό και αισθητό. Πραγματικά κακό, λέει, είναι η αδικία, η ζηλοφθονία και τα λοιπά αμαρτωλά πάθη. Κακό είναι και ό,τι μας ταλαιπωρεί∙ η απάτη, η ασθένεια, ο θάνατος προσφιλών προσώπων. Υπεύθυνοι για την αμαρτία είμεθα εμείς και όχι ο Θεός. Οι δυσκολίες, τα βάσανα, τα προβλήματα της ζωής είναι για να μας συνετίσουν, ωριμάσουν και καλλιεργήσουν.

Μόνος του ο άνθρωπος ζώντας επί χρόνια στην αμαρτία αποδυναμώνεται, φθείρεται, δεν έχει αντιστάσεις για το κακό κι ενεργητικότητα για το καλό. Πάντα πάντως υπάρχουν κάποια περιθώρια προς μεταστροφή. Η κακία συνήθεια της γοητευτικής υπερηφάνειας δεν το αφήνει να οδηγηθεί στην ακακία.

Το κακό, κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας, δεν έχει υπόσταση. Το κακό θεωρείται ως στέρηση του καλού. Η αφύσικη κατάσταση της ζωής δημιουργεί τα διάφορα νοσήματα, για τα οποία καθόλου δεν είναι υπαίτιος ο Πανάγαθος Θεός.

Το κακό ήλθε στη ζωή του ανθρώπου με την απομάκρυνσή του από τον Θεό, την πηγή παντός αγαθού. Το αυτεξούσιο είναι θεόσδοτο και ο Θεός δεν θέλει σκλάβους. Ο Θεός δεν αγαπά καθόλου τη βίαιη ζωή, αλλά την ελεύθερη αρετή. Ο άνθρωπος επιλέγει και προτιμά μόνος του την κακία στη ζωή του. Ο δαίμονας μισεί τον Θεό και παραμένει μόνιμα και σταθερά στην κακία. Εχθρεύεται και τον άνθρωπο και μηχανεύεται τρόπους για να τον υποδουλώσει στ’ αντίθεα και σκοτεινά εργα του.

Ο άνθρωπος καλείται να είναι ετοιμοπόλεμος στα μηχανουργεύματα της δαιμονικής κακίας. Για κάθε ανθρώπινη πτώση συνεργεί η δαιμονική πονηρία, αλλά έχε ευθύνη και ο ίδιος ο άνθρωπος, που αφήνεται να παρασυρθεί.

Για την ποίηση

Η ποίηση όμως δεν είναι προσοδοφόρο επάγγελμα, αλλά ουσιαστικό λειτούργημα, θεία έμπνευση.

Η μεγάλη ποίηση είναι κυρίως θρησκευτική - το Άσμα Ασμάτων, οι Ψαλμοί του Δαυίδ, η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Φωτίζει, αναπαύει, παρηγορεί. Χύνει λάδι στις πληγές, καίει τα αχρείαστα, κρίνει στοργικά. Γνωρίζει το καίριο, το απαραίτητο, το ωραίο και το ιερό. Όπως λέει ο Σ. Κούκος, «λειτουργείται το κερί της κατάνυξης, σταλάζει ουρανό κάθε απόκριση, τοπία σαγήνες εύκρατοι». Ο Δ. Σολωμός, ο Α. Κάλβος, ο Α. Παπαδιαμάντης, ο Τ. Παπατσώνης, η Ζ. Καρέλλη, ο Ν. Καρούζος έχουν στίχους ευφρόσυνης χριστιανικής πνοής.

Η αληθινή ποίηση είναι ζωντανή και απαραίτητη. Όσο θα υπάρχει ζωή στον κόσμο θα υπάρχει ποίηση. Η ποίηση έχει κρυφό πλούτο, μυστική γοητεία, μηνύματα εξαίσια σε λίγους στίχους. Οι ποιητές συνήθως είναι ευαίσθητοι. Συνήθως είναι απλοί, καταδεκτικοί, συμπαθείς και καλοσυνάτοι. Υπάρχουν και λίγοι παράξενοι, είναι ωραία παράξενοι, είναι πονεμένοι. Ο κόσμος ενίοτε δεν τους κατανοεί, τους ειρωνεύεται, κατά βάθος τους χρειάζεται και τους αποζητά.

Τα ποιήματα για να διαρκέσουν νομίζω θα πρέπει να έχουν αληθινά βιώματα. Να έχουν καθαρότητα, θερμότητα και σεμνότητα. Τα ποιήματα είναι σκαλοπάτια που σε ανεβάζουν ψηλά

Για τους Τρεις Ιεράρχες και την αγωγή των νέων

Ιδιαίτερη προσοχή δίνει ο ίδιος πατέρας στη γλώσσα, διότι το παιδί από μικρό πρέπει να μάθει να λέει λόγια αληθινά, σεμνά, αγνά και ωραία, και κατά τον Απόστολο Παύλο που τον υπεραγαπούσε και όχι υβριστικά, χλευαστικά, βλάσφημα και αισχρά.

Προσοχή δίνει και στην ακοή ο ιερός Χρυσόστομος. Επιμένει στην πρόθυμη και προσεκτική ακρόαση θείων λόγων και μάλιστα στο ναό με τη συμμετοχή τους στη θεία λατρεία.

Επίσης συστήνει τη φυσική άσκηση του σώματος που οδηγεί στην αρετή. Η άσκηση είναι άθληση που συντελεί στην εγρήγορση.

Ακόμη ο θυμός των μεγάλων στα λάθη των νέων συνήθως δεν βοηθά. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος υποστηρίζει τεκμηριωμένα ότι η υποχωρητικότητα με λογική μπορεί να βοηθήσει περισσότερο έναντι του υπέρμετρου θυμού. Ο ίδιος άγιος στιγματίζει φοβερά τον δαιμονικό θυμό και λέγει πως ο θυμός ξεστομιζει λόγια που πληγώνουν, οι πληγές δημιουργούν τραύματα και τα τραύματα θανατώνουν.

Επίσης ο Μ. Βασίλειος κατακεραυνώνει τα ακόλαστα θεάματα που εξάπτουν τη φαντασία σε ασέλγειες και τα πορνικά άσματα, που χαρίζουν ασχημοσύνη στις ψυχές.

Κατά τον ιερό Χρυσόστομο η νηστεία, ο εκκλησιασμός και η προσευχή ισχυροποιούν πνευματικά τον νέο. Το μέτρο είναι πολύ βασικό για τη ζωή του νέου. Γράφει λοιπόν και πάλι ο ιερός Χρυσόστομος: Απόλαυσε λουτρά, γευμάτισε, πιες με συμμετρία κρασί, φάε και κρέας, κανείς δεν σε εμποδίζει, από όλα δοκίμασε, μόνο απομακρύνσου από την αμαρτία!

Ο Μ. Βασίλειος ομολογεί ο ίδιος πως ιδιαίτερα σημαντική ήταν η αγωγή που έλαβε περί της εννοίας του Θεού από τη μητέρα του Εμμέλεια και τη γιαγιά του Μακρίνα. Ο ίδιος θεωρεί την κλασσική παιδεία χρήσιμη για την είσοδο στην αληθινή σοφία του ευαγγελίου με τον περίφημο λόγο του προς τους νέους.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μακαρίζει τους γονείς του για την ανατροφή του και ιδιαίτερα την αγία μητέρα του Νόννα. Δίνει λοιπόν μια ωραία εικόνα για τον σημαντικό ρόλο του καλού παραδείγματος των γονέων. Γράφει: Αν βαδίζουν λοξά τα παιδιά των καβουριών, είναι γιατί πήραν παράδειγμα το βάδισμα της μητέρας τους.

Για τη Σαρακοστή

Η Σαρακοστή λειτουργεί σαν ακτινογραφικό μηχάνημα, σαν φωτογραφική μηχανή, σαν καθρέφτης. Κατά κάποιο τρόπο τη θεωρούμε αποκρουστική, γιατί θα αποκαλύψει την κρυφή πραγματικότητά μας.

Το πνεύμα της καταναλώσεως, της ευκολίας, του αταπείνωτου φρονήματος δεν αφήνει τον άνθρωπο να απαλλαγεί από πολλά περιττά που έχει γεμίσει η ζωή του. Η Σαρακοστή είναι μια παρέκκλιση και μια ευκαιρία για μεταμόρφωση.

Για την πνευματική και οικονομική κρίση

Οι εκκλησιαστικοί μας ταγοί όμως φαίνεται να μεριμνούν για άλλα πολλά ή να συναγωνίζονται μόνο στην απόδοση κοινωνικού έργου ευποιίας. Όχι ότι δεν χρειάζεται, και μάλιστα στο τόσο δύσκολο σήμερα, αλλά δεν είναι το πρώτο και το άπαν της προσφοράς της Εκκλησίας μας. Ψωμί μπορούν να δώσουν και άλλοι, αλλά νόημα και σκοπό ζωής πόσοι άλλοι μπορούν να δώσουν; Λύτρωση στην ψυχή και σωτηρία, αποτίναξη του φοβερού εγωκεντρισμού, που πλανά, σκλαβώνει, ταλαιπωρεί νέους και γέρους. Θα μπορούσε το ζωηφόρο και φορτισμένο από χάρη εκκλησιαστικό σώμα να γίνει πυξίδα ελπίδας, ανάχωμα στην κατρακύλα, αντίσωμα στο χρόνιο νόσημα, αντίδραση στη μελαγχολία, αντιστήριγμα στην ανάβαση του όρους της αλήθειας. Μόνο η Εκκλησία μπορεί να ανυψώσει τον κουρασμένο και τόσο απογοητευμένο άνθρωπο.

Η Ελλάδα κυρίως είναι σε πνευματική πτώχευση. Η Εκκλησιά μιλά για πενία, εγκράτεια, απλότητα, λιτότητα, νηστεία, προσευχή και ελεημοσύνη. Η πενία μπορεί να είναι πλούτος. Να δίνει ησυχία, αμεριμνία και γνήσιο ασκητικό ήθος. Η παρούσα Σαρακοστή είναι μια ακόμη μεγάλη ευκαιρία για τον καθένα.

Μερικοί θεολογούντες με κατηγόρησαν ότι άφησα τη νήψη, την ησυχία και τη δέηση και έγινα πιο κοσμικός από κοσμικός, ο άθλιος, και παραδόθηκα στην τύρβη και τις μέριμνες του αιώνος τούτου και υπέκυψα το δέλεαρ της δημοσιογραφικής και πολεμικής γραφής. Ας είναι. Έχουν το ελεύθερο να γράφουν ό,τι θέλουν και να μονοπωλούν τις συζητήσεις. Η προδρομική και ερημική φωνή μου θα συνεχίσει ταπεινά να ρίχνει βότσαλα στη λίμνη. Λυπάμαι πολύ για κάποιους που για χρόνια σε γραφεία, θρόνους και σταρίσια παραμένουν δίχως υποψία για το κορυφαίο εκκλησιαστικό γεγονός, που θα μπορούσε να βάλει φωτιά και μάχαιρα.

Για τους Χριστιανούς σήμερα

Επιθυμούμε και δημιουργούμε ένα νεοχριστιανισμό στα μέτρα μας, στις ανάγκες μας, άκοπο, άμοχθο, πρόχειρο, εύκολο, δίχως κανέναν κόστος, αντιασκητικό, τελικά αντιευαγγελικό. Σε αυτή την προοπτική η Θ. Λειτουργία στο ναό είναι μια απλή ακρόαση των λεγομένων, μία θέαση των τελουμένων, που θα μπορείς να την παρακολουθείς πιο ήσυχα και από την πολυθρόνα σου στο σπίτι από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο. Δεν είναι θυσία, συμμετοχή, εγρήγορση, επί τω αυτώ πάντων των αδελφών συγκοινωνούντων και θερμά δεομένων.

Εντός των χριστιανικών κοινοτήτων ο ανέστιος, ο ανέραστος, ο αφιλόξενος, ο απομονωμένος και ταλαίπωρος άνθρωπος ζητά να θερμανθεί από την αγάπη και την αλήθεια. Αν ερχόμενος συναντήσει τη δική μας απροθυμία, αφιλοξενία κι αδιαφορία, την κόπωση, την αναβολή, την αδιαθεσία και αναποφασιστικότητα, τότε θα είναι τραγικό και για εμάς και για εκείνον. Αν δεν έχουμε φως και χαρά, βίωμα και ζωή, τι να προσφέρουμε; Τ΄ άλλα τα βρήκε αλλού κι ίσως καλύτερα. Αν εμείς οι χριστιανοί δεν έχουμε τη χαρά της προσωπικής συναντήσεώς μας με τον Χριστό τότε τι νόημα έχει η αναγραφή της χριστιανικής μας ιδιότητας στην ταυτότητα κι ένας τυπικός εκκλησιασμός;

Για την Κυριακή της Πεντηκοστής

Το θαύμα του φωτισμού πολλών, μετά το κήρυγμα των αποστόλων την ημέρα της Πεντηκοστής, επαναλαμβάνεται στα βάθη της ψυχής όσων επιθυμούν να αισθανθούν τους κραδασμούς της νέας βιαίας πνοής του Παράκλητου, της βαπτίσεώς του στα νάματα της προσωπικής τους Πεντηκοστής και της υιοθεσίας τους υπό του πανσθενουργού Παναγίου Πνεύματος. Το φως του Πνεύματος ανακαινίζει, αναπλάθει, ανανεώνει, αναμορφώνει.

Η Εκκλησία φωταγωγεί, ποιεί τα τέκνα της φωτόμορφα. Η Εκκλησία πορεύεται για τη φωταγωγία του κόσμου. Ο κόσμος όμως αγάπησε πιο πολύ το σκοτάδι. Φοβήθηκε φαίνεται αποκαλυπτικό και καθαρτικό φως. Πλούτος μοναδικός της Εκκλησίας είναι αυτό το πλούσιο και ακένωτο ζωοπάροχο φως.

Για τις αυτοκτονίες και την ελπίδα

Το πιο ανησυχητικό είναι η αύξηση των αυτοκτονιών συμπατριωτών μας. Αξιολύπητο και αξιοθρήνητο γεγονός. Άνθρωποι δίχως βαθύ νόημα βίου, υψηλό στόχο, σύνδεση με τον Θεό, αδυνατούν να υπομείνουν τα μεγάλα προβλήματα, να τα αντιμετωπίσουν και να τα λύσουν. Το εσωτερικό κενό αδυνατεί να αντέξει κάθε έκτακτο και πρόσθετο βάρος.

Είναι αλήθεια, όπως εύστοχα ειπώθηκε, πως εκεί που βλέπουμε ένα αδιέξοδο ο Θεός βλέπει μια ευκαιρία. Υπάρχει ακόμη ο ήλιος, που ανατέλλει κάθε μέρα. Υπάρχει πλούσιο φως. Μη μένουμε με μαύρα γυαλιά. Υπάρχουν ασθενείς χαμογελαστοί, φτωχοί αξιοπρεπείς, νέοι που τραγουδούν. Οι εκκλησίες γεμίζουν στο Άγιον Όρος, οι προσκυνητές δεν παύουν καλοκαίρι και χειμώνα. Υπάρχει ελπίδα, αναζητήστε την. Η ελπίδα ζωοποιεί, ανασταίνει, μεταμορφώνει, ξανακαινουργιώνει

Για την εξομολόγηση

Η εξομολόγηση είναι θεοπαράδοτη εντολή και αποτελεί ένα των μυστηρίων της Εκκλησίας μας. Η εξομολόγηση δεν είναι μία τυπική, από συνήθεια «για το καλό» και λόγω των επικείμενων εορτών, βεβιασμένη και πρόχειρη πράξη από ένα και μόνο καθήκον ή υποχρέωση και προς ψυχολογική εκτόνωση.

Η εξομολόγηση θα πρέπει νάναι συνδυασμένη πάντοτε με τη μετάνοια. Μας έλεγε Αγιορείτης Γέροντας: Πολλοί εξομολογούνται, λίγοι μετανοούν! (Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης).

Η μετάνοια είναι μία ελεύθερη, καλλιεργημένη, εσωτερική διεργασία επιμελημένη, συντριβής και λύπης, για την απομάκρυνση από τον Θεό διά της αμαρτίας.

Για την περιέργεια

Η συνεχής φιλοπερίεργη διάθεση δεν ωφελεί πάντοτε τον άνθρωπο. Πολλές φορές τον δυσκολεύει και τον ταλαιπωρεί. Από την περιέργεια μπορεί να έρχεται η κατάκριση. Μην είμαστε υπερβολικά αυστηροί με τους άλλους. Μη τους βάζουμε εύκολα στον παράδεισο ή στην κόλαση. Δεν είμαστε οι έξυπνοι και εύστοχοι κριτές.

Δεν ωφελούν λεπτομέρειες της ζωής των άλλων. Το χρέος μας είναι να διδαχθούμε σωστά αυτά που θα ωφελήσουν προσωπικά. Η ανθρώπινη γνώση είναι περιορισμένη. Ας μην απλώνεται παντού. Οι φιλοπερίεργοι θα αστοχήσουν. Η περιέργεια ρυπαίνει την καρδιά και την απομυζά, την ανησυχεί και την ταράζει. Ο περίεργος είναι παράλογος και άχαρος, συχνά αποδοκιμάζεται και απομονώνεται. Οι περίεργοι ασχολούνται πιο πολύ με τους άλλους και αφήνουν τον εαυτό τους στα αζήτητα. Δικαιολογούνται και προφασίζονται για τη στάση τους. Δικάζουν και καταδικάζουν για να ξεχωρίζουν και να επαίρονται. Η περιέργεια δεν αφήνει ποτέ τον άνθρωπο να ειρηνεύει. Δικαιολογούμε τον εαυτό μας ότι τάχα το κάνουμε από αγάπη και προς διόρθωση του άλλου. Από την περιέργεια έρχεται η κατάκριση.

Αν κάποτε χρειαστεί να παρατηρηθεί δεν γίνεται προς εξουθένωσή του κι εξευτελισμό του. Να μην εκθέτεις τον άλλο αλλά να τον συμβουλεύεις. Να μην είσαι σκληρός και αυστηρός, αλλά επιεικής, ανεκτικός και καλοκάγαθος. Το να σχολιάζουμε συνεχώς τους άλλους δεν είναι καλό.

Μπαίνουμε στο πολυμέριμνο κι αφήνουμε την απαραίτητη ενασχόληση με την καρδιά μας. Ας γίνουμε καλύτεροι, πιο αυστηροί με τον εαυτό μας, τον αρκετά άγνωστο.

Για την ελεημοσύνη

Φιλανθρωπία δεν είναι μόνο ένα πιάτο ξαναζεσταμένο φαΐ. Κάθε λόγος αγάπης, συμπαράστασης και παρηγοριάς, κάθε επίσκεψη σε ασθενή, μοναχικό, ηλικιωμένο, κάθε κίνηση φιλαλληλίας είναι ύψιστη φιλανθρωπία. Η φιλοϋλία ταλαιπωρεί τον άνθρωπο. Νομίζει ότι αποκτώντας πολλά θα ζήσει πολύ, ασφαλής και χαρούμενος. Η ηδονή δελεάζει. Να στερεωθούμε στο καλό. Ο πλουτισμός για πολλούς έχει γίνει κύριος σκοπός της ζωής. Είναι δυσπαράδεκτη δυστυχώς σήμερα η αγία ελεημοσύνη. Ελάχιστοι οι ακροατές της και οι ακόλουθοί της. Η αφιλαργυρία και η αφιλοχρηματία στα αζήτητα. Η θεοποίηση του χρήματος καταντά ειδωλολατρία. Η αρετή της αγάπης είναι η μεγαλύτερη.

Φιλανθρωπία είναι η συγχωρητικότητα, η κατανόηση και η αγάπη των άλλων. Μία αγάπη δίχως συμφέρον και συναλλαγή. Η συγχωρητικότητα είναι η ύψιστη μορφή αγάπης. Ιδιαίτερη θέση έχει η αγάπη προς τους εχθρούς. Είναι εύκολο να κατηγορούμε τους άλλους και να αμνηστεύουμε τον εαυτό μας. Η αμνηστία του εαυτού μας είναι συνήθης. Η κακία αναιρεί τις αρετές. Ο χριστιανισμός πρώτιστα είναι φιλάνθρωπος. Χαρακτηριστικό του χριστιανισμού είναι η ελεημοσύνη. Συμβαίνει να προέχει πρώτα η υλική δόση και μετά η πνευματική. Χρειάζεται προσοχή και αποφυγή σκανδαλισμού

Για το βάπτισμα

Το βάπτισμα μας βάζει στην εκκλησία. Έτσι γινόμαστε χριστιανοί. Το άγιο βάπτισμα μας καθαρίζει από κάθε αμαρτία. Το χρίσμα, που γίνεται μετά το βάπτισμα, χαρίζει στον άνθρωπο τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.

Παράδειγμα μας έδωσε ο ίδιος ο Χριστός με το να βαπτισθεί στον Ιορδάνη από τον Τίμιο Πρόδρομο. Μίλησε και είπε πως το θείο βάπτισμα είναι απαραίτητο για τη σωτηρία μας. Οι απόστολοι έλαβαν ξεκάθαρη εντολή από τον Χριστό να βαπτίζουν όσους πιστεύουν. Όσοι πιστεύουν, μπορούν να βαπτίζονται. Στα νήπια το έργο της κατήχησης αναλαμβάνει ο ανάδοχος. Αν λόγω έκτακτης ανάγκης τελέστηκε αεροβάπτισμα, θα πρέπει να ενημερωθεί ο ιερεύς για να το ολοκληρώσει. Ο κάθε βαπτισμένος δεν ξαναβαπτίζεται.

Ο ανάδοχος θα πρέπει να είναι πιστός και όχι πλούσιος. Να είναι συνειδητά μέλος της εκκλησίας, με μυστηριακή ζωή, έχει μάλιστα την ευθύνη να εισαγάγει το νέο μέλος στην εκκλησία. Δεν μπορεί ένας ανάδοχος να είναι άθεος, αιρετικός και αλλόθρησκος. Είναι υποχρεωμένος να μετανοήσει ειλικρινά και κατόπιν να οδηγήσει και άλλον στην εκκλησία. Ανάδοχοι δεν μπορούν να γίνουν οι μοναχοί, οι κληρικοί και οι γονείς του βαπτιζόμενου.