Του Γιώργου Χαρίτου*
Σήμερα η αγία μας εκκλησία
εορτάζει την μνήμη του προφήτη Ιωνά. Ο
Προφήτης Ιωνάς έζησε επί των βασιλέων Αμασίου και Ιεροβοάμ. Ήταν γιος του Αμαθί
και είχε πατρίδα την Γεχθοφέρ, της φυλής Ζαβουλών Ο Ιωνάς φέρεται στην Παλαιά
Διαθήκη, πέμπτος μεταξύ των μικρών λεγόμενων προφητών.
Ιστορικό του προφητικού βιβλίου
Πληροφορίες σχετικά
με τον προφήτη έχουμε από ομώνυμο προφητικό βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Ο
Προφήτης Ιωνάς, στέλνετε από τον Θεό να μεταβεί στην πόλη της Νινευή ώστε να
αναγγείλει σε αυτούς τον χαμό τους εξαιτίας των αμαρτιών τους. Ο Προφήτης Ιωνάς
όμως «φυγεῖν εἰς Θαρσὶς» παρακούοντας την εντολή όπου του είχε δοθεί. Ο ίδιος μπήκε
στο πλοίο και κατά το ταξίδι μεγάλη αναταραχή ξέσπασε. Έτσι οι ναυτικοί πετούσα
διάφορα αντικείμενα από το πλοίο με σκοπό να ελαφρύνει ώστε να μπορέσει να
αντέξει στην τρικυμία. Όλοι βρίσκονταν σε πανικό την ώρα όπου ο Ιωνάς είχε αποκοιμηθεί
στο αμπάρι του πλοίο. Ο Πλοίαρχος μόλις αντίκρισε τον Ιωνά του είπε « τί σὺ
ῥέγχεις; ἀνάστα καὶ ἐπικαλοῦ τὸν Θεόν σου, ὅπως διασώσῃ ὁ Θεὸς ἡμᾶς καὶ οὐ μὴ ἀπολώμεθα.»
Παρά τις προσπάθειες του Ιωνά, προσευχόμενος προς τον Θεό, η τρικυμία όχι απλώς
δεν σταματούσε αλλά απειλούσε τόσο και περισσότερο το πλοίο. Για αυτόν τον λόγο
λοιπόν οι ναυτικοί αποφάσισαν να ρίξουν κλήρο ώστε να δουν ποιος φταίει για
αυτό το κακό. Ο Κλήρος φυσικά έπεσε στον προφήτη του Θεού. Όλοι τότε
απευθυνόμενοι προς εκείνον του ζήτησαν να τους πει για το ποιος είναι, τι
κάνει, από πού έρχεται και που πάει. «δοῦλος Κυρίου εἰμὶ ἐγὼ καὶ τὸν Κύριον Θεὸν
τοῦ οὐρανοῦ ἐγὼ σέβομαι, ὃς ἐποίησε τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ξηράν.», απάντησε ο
προφήτης. Και φοβήθηκαν οι ναυτικοί τον λόγο του Ιωνά, διότι τους είχε πει ότι
παράκουσε την εντολή του Θεού πηγαίνοντας αλλού από εκεί όπου Εκείνος του είχε
ορίσει. Έτσι τον ρώτησαν τι πρέπει να κάνουν ώστε να γλυτώσουν εκ του κίνδυνου
αυτού. «καὶ εἶπεν Ἰωνᾶς πρὸς αὐτούς· ἄρατέ με καὶ ἐμβάλετέ με εἰς τὴν θάλασσαν,
καὶ κοπάσει ἡ θάλασσα ἀφ᾿ ὑμῶν». Με αυτόν τον λόγο και με βαριά την καρδία οι
ναυτικοί άφησαν τον Ιωνά στην θάλασσα, ενώ η τρικυμία αμέσως κατάπαυσε. Αμέσως
ένα κήτος, με την εντολή του Θεού, κατάπιε τον προφήτη, ο οποίος έμεινε σε αυτό
τρείς μέρες και τρείς νύχτες. Ο Ίδιος τότε
ακατάπαυστα και εν συνεχεία προσεύχονταν στον Ύψιστο για την σωτηρία του, και
τότε «προσέταξε Κύριος τῷ κήτει, καὶ ἐξέβαλε τὸν Ἰωνᾶν ἐπὶ τὴν ξηράν.» Τότε ο
Θεός ξανά με λόγο του απευθύνθηκε στον Ιωνά και τον πρόσταξε να πάει στην
αμαρτωλή Νινευή και να τις αναγγείλει ότι σε τρείς ημέρες η πόλη θα
καταστρεφόνταν. Ο Ιωνάς λοιπόν, ακούγοντας τον λόγο του Θεού πορεύετε στην
Νινευή στην οποία και κηρύττει τον λόγο του. Ως του παραδόξου Θαύματος, όλος ο
λαός, από τον Βασιλέα μέχρι και τον ποιο απλό άνθρωπο, έπεσαν στο πάτωμα και
επί τρείς ημέρες χωρίς να κάνουν τίποτα άλλο, προσεύχονταν στον Θεό να τους λυτρώσει
εκ της καταστροφής, «καὶ εἶδεν ὁ Θεὸς τὰ ἔργα αὐτῶν, ὅτι ἀπέστρεψαν ἀπὸ τῶν ὁδῶν
αὐτῶν τῶν πονηρῶν, καὶ μετενόησεν ὁ Θεὸς ἐπὶ τῇ κακίᾳ, ᾗ ἐλάλησε τοῦ ποιῆσαι αὐτοῖς,
καὶ οὐκ ἐποίησε.» Ο Ιωνάς βαθιά λυπημένος, «διότι ἔγνων ὅτι ἐλεήμων καὶ οἰκτίρμων,
μακρόθυμος καὶ πολυέλεος καὶ μετανοῶν ἐπὶ ταῖς κακίαις» είναι ο Κύριος. Πήγε λοιπόν
έξω από την πόλη και κάθισε σε μία
καλύβα μέχρι να δει τι θα γίνει. Τότε ο Κύριος διέταξε μία κολοκύνθη να
φυτρώσει, και αυτή αμέσως φύτρωσε και μεγάλωσε πολύ, και έκανε μεγάλη και ωραία
σκιά πάνω από τον προφήτη, ο οποίος είχε πολύ χαρεί για αυτό. Τότε ξανά ο
Κύριος διέταξε να ξεραθεί ο κολοκύνθη και αυτή ξεράθηκε. Ακόμα πρόσταξε ώστε
μεγάλος και καυτός άνεμος να βρεθεί στον Ιωνά. Ο Ιωνάς τότε, αφού είχε καεί από
τον ζεστό ήλιο και αέρα όπου τον είχαν βρει άφησε τις ελπίδες του στον θεό
λέγοντας «καλόν μοι ἀποθανεῖν με ἢ ζῆν.» Τότε ο Θεός είπε στον Ιωνά «εἰ σφόδρα
λελύπησαι σὺ ἐπὶ τῇ κολοκύνθῃ;» και είπε τότε ο Ιωνάς «σφόδρα λελύπημαι ἐγὼ ἕως
θανάτου.». Τότε ο Κύριος ως ελεήμων και φιλάνθρωπος απευθυνόμενος προς τον
προφήτη του είπε « εσύ ελυπήθηκες ηοα μίαν κολοκύνθη, δια την οποίαν δεν
εκοπίασες και την οποίαν δεν έθρεψες. Αυτή εφύτρωσε μίαν νύκτα και την άλλην
νύκτα εχάθη. Εγώ δεν έπρεπε να λυπηθώ δια την μεγάλην πόλιν την Νινευή, εις την
οποίαν, έκτος των ωρίμων κατά την ηλικίαν ανθρώπων, κατοικούν και περισσότερα
από εκατόν είκοσι χιλιάδες νήπια, που δεν μπορούν να διακρίνουν το δεξί των
χέρι από το αριστερόν των, όπως επίσης και ζώα πολλά;”»
Προτύπωση της τριημέρου παραμονής του Κυρίου εις στον Άδην και η Ανάσταση Του
Το βιβλίο του Ιωνά περιέχει
μόλις 4 κεφάλαια, στα οποία όμως συμπυκνώνει δύο μεγάλα θεολογικά θέματα. Εκ
πρώτης όψεως αυτό της Φιλανθρωπίας του Θεού, και έτερο αυτό της προτύπωσης της Αναστάσεως
του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ο Προφήτης Ιωνάς, ως είπαμε και παρά πάνω μετέβη από
την ζωή στον Θάνατο (Κήτος) και παρέμεινε σε αυτό για 3 μέρες. Εν μέσου αυτού
με ταπεινή την καρδία προσεύχονταν προς την σωτηρία του. «Ἐβόησα ἐν θλίψει μου
πρὸς Κύριον τὸν Θεόν μου, καὶ εἰσήκουσέ μου·» Αναγνωρίζοντας το λάθος του
απευθύνετε προς τον Κύριον λέγοντας «καὶ ἐγὼ εἶπα· ἀπῶσμαι ἐξ ὀφθαλμῶν σου· ἆρα
προσθήσω τοῦ ἐπιβλέψαι με πρὸς ναὸν τὸν ἅγιόν σου;». Συνολικά στην Π.Δ η
ανάσταση των νεκρών δια λαλείτε από πολλούς προφήτης, ενώ στα βιβλία των
βασιλειών σημειώνονται δύο αναστάσεις, δύο μικρών παιδιών από τους προφήτες
Ηλία και διαδόχου αυτού Ελισαίου
Η
Προσευχή του Ιωνά
Άξια παραθέσεως είναι
η προσευχή του προφήτη Ιωνά κατά την παραμονή του στο Κήτος. Ακολουθεί σε
νεοελληνική απόδοση
Ιωνάς 2:2-11
«Προσηυχήθη δε ο
Ιωνάς προς τον Κυριον τον Θεόν του από την κοιλίαν του κήτους. και είπεν· “εν τη
θλίψει μου εβόησα προς Κυριον τον Θεόν μου και ήκουσε την προσευχήν μου. Από
την κοιλίαν του άδου, όπου ευρισκόμην, συ, Κυριε, ήκουσες και εδέχθης την
μεγαλόφωνον προσευχήν μου. Συ
με έρριψες εις τας πλέον βαθείας περιοχάς της θαλάσσης. Ρεύματα πολλά με
περιεκύκλωσαν, μεγάλα τα κύματά σου επερνούσαν από επάνω μου. Και εγώ
τότε, συναισθανόμενος το σφάλμα μου, είπα κατατρομαγμένος· Εχω, λοιπόν,
απορριφθή μακράν από τα μάτια του. Αραγε θα αξιωθώ να ίδω άλλην μίαν φοράν τον
άγιόν σου ναόν; Ολόγυρά
μου απειλητικά κατά της ζωής μου περιεχύθησαν τα ύδατα της θαλάσσης. Μέγας
ωκεανός με έχει κυκλώσει. Η κεφαλή μου εβυθίσθη εις σχισμάς υποθαλασσίων ορέων.
Κατέβηκα εις τα κατώτερα μέρη της γης, τα αιώνια κλειδία της με κρατούν τώρα
υπό την κατοχήν των. Ω Κυριε, ας απαλλαγή τώρα από αυτόν τον κίνδυνον της
φθοράς η ζωη μου και ας επανέλθω ενώπιόν σου ευπειθής και υπάκουος. Τωρα, που
φεύγει πλέον από εμέ η ψυχή μου και σβήνει η ζωη μου, ενεθυμήθην τον Κυριον.
Είθε να φθάση η προσευχή μου προς σε στον άγιόν σου ναόν. Οσοι τιμούν και
προσκυνούν τα μάταια και ψευδή είδωλα, εγκαταλείπουν και χάνουν το έλεος του
Κυρίου. Εγώ όμως με φωνήν αίνων και δοξολογίας θα προσφέρω εις σε
θυσίαν. Θα προσφέρω προς σε τον Κυριον μου, όσα έχω τάξει, δια να μου στείλης
σωτηρίαν”. Ο Κυριος διέταξε το θαλάσσιον κήτος και έβγαλε τον Ιωνάν εις
την ξηράν.»
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ
ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΙΩΝΑ
Ποίημα Μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτου
Ἦχος γ’. Θείας
πίστεως.
Σάλπιγξ εὔηχος, θείων
κριμάτων, κόσμω πέφηνας, ἀναφωνοῦσα, Ἰωνὰ τοὶς Νινευίταις μετάνοιαν καὶ συσχεθεῖς
ἐν τῷ κήτει προέγραψας, τὴν τοῦ Σωτῆρος τριήμερον ἔγερσιν ὅθεν πρέσβευε,
δοθήναι τοὶς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεο
*Φοιτητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών
Δημοσίευση σχολίου