Του Γιώργου Χαρίτου*
Ο άγιος πατήρ ημών,
Ιωάννης ο Χρυσόστομος ερμηνεύει εξαίσια και κατά αυθεντικό τρόπο την ευαγγελική
παραβολή του Ασώτου Υιού. Όλοι, πάνω κάτω, γνωρίζουμε την παραβολή αυτή, όπου
σίγουρα από πολύ μικροί στην ηλικία την διδασκόμαστε, είτε στο σχολείο, είτε
στο κατηχητικό είτε την ακούμε σε κάποιο κήρυγμα, την ημέρα της ανάγνωσης της παραβολής
αυτής. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όμως, μας δίνει μία βαθύτερη διάσταση
στην παραβολή και ερμηνεύει τι ακριβώς εννοείται πίσω από κάθε λέξη.
Το Κύριος μέρος της ερμηνείας
του συγκεντρώνεται στις εξής γραμμές της παραβολής:
Εἶπε δὲ ὁ πατὴρ πρὸς
τοὺς δούλους αὐτοῦ· ἐξενέγκατε τὴν στολὴν τὴν πρώτην καὶ ἐνδύσατε αὐτόν, καὶ
δότε
δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ὑποδήματα εἰς τοὺς πόδας, καὶ ἐνέγκαντες
τὸν
μόσχον τὸν σιτευτὸν θύσατε, καὶ φαγόντες εὐφρανθῶμεν, ὅτι οὗτος ὁ υἱός
μου νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς ἦν καὶ εὑρέθη. καὶ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι.
῏Ην
δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ· καὶ ὡς ἐρχόμενος ἤγγισε τῇ οἰκίᾳ
ἤκουσε συμφωνίας καὶ χορῶν, καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων ἐπυνθάνετο τί εἴη
ταῦτα. ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν μόσχον
τὸν σιτευτόν, ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν. ὠργίσθη δὲ καὶ οὐκ ἤθελεν
εἰσελθεῖν. ὁ οὖν πατὴρ αὐτοῦ ἐξελθὼν παρεκάλει αὐτόν. ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπε τῷ
πατρί· ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι καὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον, καὶ ἐμοὶ
οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον ἵνα μετὰ τῶν φίλων μου εὐφρανθῶ· ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὗτος,
ὁ καταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορνῶν, ἦλθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν.
ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ· τέκνον, σὺ πάντοτε μετ᾿ ἐμοῦ εἶ, καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν· εὐφρανθῆναι
δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὗτος νεκρὸς ἦν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς
ἦν καὶ εὑρέθη»[1]
I.
‘’Εἶπε δὲ ὁ πατὴρ πρὸς τοὺς δούλους αὐτοῦ· ἐξενέγκατε τὴν στολὴν τὴν
πρώτην καὶ ἐνδύσατε αὐτόν’’
O ιερός
Χρυσόστομος ερμηνεύοντας λέει πως οι δούλοι όπου καλεί ο Πατήρ να ντύσουν τον
υιό του δεν είναι άλλοι από τους Ιερείς, οι οποίοι καλούνται να ντύσουν τον υιό
του με τον χιτώνα της αφθαρσίας, διότι ο Θεός δυσαρεστείται να βλέπει την
εικόνα του ακαλλώπιστη και γυμνή. «Προς ποίους δούλους; Ακούετε· προς τους ιερείς
και λειτουργούς των αυτού προσταγμάτων.[..] Εξενέγκατε την στολήν την εν τοις
ύδασι της κολυμβηθρας υφανομένην.[..] ενδύσατε
τον νέο Αδάμ, ον εγύμνωσεν ο διάβολος· ενδύσατε τον βασιλέα της κτίσεως·
κοσμήσατε τούτον,
δι’ον τον κόσμο εκόσμησα·», λέγοντας εν συνεχεία πως «εμόν όνειδος ηγούμαι το
όνειδος του εμού παιδός, εμήν δόξα ηγούμαι τούτου την εύκλειαν[2]» δηλαδή
πως θεωρεί(ο Πατήρ) το εξευτελισμό του παιδιού του, σαν δικό Του εξευτελισμό,
και την λαμπρή εμφάνιση του παιδιού Του ως δική Του δόξα.
II.
δότε δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ καὶ ὑποδήματα εἰς τοὺς πόδας
Επί προσθέτως
ερμηνεύοντας εξαιρετικά την άνωθεν φράση, και συγκεκριμένα την λέξη ‘’δακτύλιον’’ λέει «Δότε δακτύλιον εις
την χείρα αυτού· ίνα φορή τον αρραβώνα του Πνεύματος, και φορών αυτόν φρουρηθεί
υπ’αυτού του Πνεύματος· ίνα την εμήν σφραγίδα περιφέρων, φοβερός η πάσι τοις
πολεμίοις τε και εναντίοις· ίνα πόρρωθεν φαίνηται, ποίου πατρός εστιν ούτος
υιός.» Παρομοιάζει δηλαδή το δακτυλίδι με το ίδιο το Πνεύμα το άγιο, ώστε από
αυτό να φρουρηθεί Πνευματικά ο άσωτος υιός, φέρνοντας πάνω του την σφραγίδα του
Πατέρα, όπως χαρακτηριστικά λέει ο άγιος πατήρ, αναδεικνύοντας έτσι, σε όλους,
εχθρούς και μη, ποιος είναι ο πατέρας αυτού του υιού.
Ερμηνεύοντας την λέξη
‘’υποδήματα’’ λέει το εξής «δότε
υποδήματα εις τους πόδας αυτού· ίνα μη πάλιν εύρη ο όφις γυμνήν την πτέρναν
αυτού, και πατάξη αυτόν δια του κέντρου· αλλά ίνα μάλλον αυτός καταπατή την του
δράκοντος κεφαλήν, ίνα συντρίψη του πολεμίου τα κέντρα και ίνα τρέχη κατά Θεόν
οδόν.» Ο Άγιος πατήρ εδώ, λέει πως τα υποδήματα πλέον εδώ ‘’χρησιμεύουν’’ ως
προστασία του νέου, ώστε να μην τον ρίξει ξανά ο όφις στις αμαρτωλές του
πράξεις, αλλά και επιπλέον αυτήν τον φορά να τον συντρίψει τον διάβολο, ώστε
μετά ελεύθερος να τρέξει την κατά Θεόν οδόν, τον συνεχή αγώνα για την σωτηρία.
Εδώ ο ιερός πατήρ πρέπει να είχε επί του νου του το προτευαγγέλιο[3], ή
τουλάχιστον από εκεί αντλεί τους όρους ‘’όφις, καταπατή, συντρίψη, πτέρνα’’ το
οποίο και αναφέρεται στην σύντριψη του κράτους του Διαβόλου υπό του ‘’υιού της Παρθένου’’, του Κυρίου μας δηλαδή
Ιησού Χριστού.
III.
καὶ ἐνέγκαντες τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν
Κορυφώνοντας την
ερμηνεία του, φτάνει ίσως σε ένα πολύ κρίσιμο σημείο. Ποιος άραγε είναι ο
μόσχος ο σιτευτός; Και εξηγεί: «Ποιον μόσχον λέει σιτευτόν; Ποιον; Ον η δάμαλις Μαρία παρθένος εγέννησεν.
Ενέγκατε τον μόσχον τον αδάμαστον, τον μη δεξάμενον αμαρτίας ζηγόν, τον
παρθένον, και εκ παρθένου, το ακολουθούντα τους ακολουθούσι αυτώ, ουκ εξ
ανάγκης, αλλά εκουσίως· τον μη χρώμενον τη δυνάμει αυτού, μηδέ τους κέρασιν, αλλ΄
ετοίμως υποκλίναντα τον εαυτού αυχένα τοις σφαττειν θέλουσι.[..] Θύσατε τον
θυόμενον και μη νεκρούμενον· θύσατε τον μελιζόμενον, και τους μελίζοντας αυτόν
αγιάζοντα· θύσατε τον εσθιόμενον παρά των ειδότων αυτόν, και μηδέποτε
δαπανώμενον·[4]»
Ο μόσχος ο σιτευτός δεν είναι άλλος δηλαδή από τον Κύριο μας Ιησού Χριστό όπου
έδωσε την ζωή του υπέρ των αμαρτιών ημών, όχι εξ ανάγκης αλλά εκουσίως, δηλαδή,
δια της μεγάλης του αγάπης και φιλανθρωπίας προς το γένος των ανθρώπων.
IV.
῏Ην δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ· καὶ ὡς ἐρχόμενος ἤγγισε τῇ
οἰκίᾳ ἤκουσε συμφωνίας καὶ χορῶν, καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων ἐπυνθάνετο
τί εἴη ταῦτα. ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν
μόσχον τὸν σιτευτόν, ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν.
Όσο αφορά τον πρεσβύτερο
αδελφό, ο ιερός Χρυσόστομος δεν σπεύδει να τον καταδικάσει, αλλά τον αποκαλεί
δίκαιο, υποδεικνύοντας ποιμαντικά πόσο μεγάλη
κατανόηση πρέπει να δίδετε στην ανθρώπινη αδυναμία, ώστε σιγά σιγά ο πρεσβύτερος
αυτός αδελφός, να συγχωρέσει και να αγκαλιάσει ξανά τον πάλαι άσωτο αδελφό του.
Λέει επί παραδείγματι το εξής «Ωργισθή δε ταύτα ο δίκαιος, και ουκ ηθέλησεν
εισελθείν. Ωργισθή ο δίκαιος και του φθόνου εγένετο δούλος.[…]Ο γαρ πατήρ αυτού
φυσίν, εξελθών παρεκάλει αυτόν. Ω σοφίας αρρήτου, ως προνοίας θεοφιλούς· και
τον αμαρτωλόν ελέησε, και τον δίκαιο εκολάκευσε· και τον ιστάμενον ουκ άφηκε
πεσείν, και τον πεσόντα ήγειρε·»
V.
εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ καὶ ἐσπλαγχνίσθη, καὶ δραμὼν ἐπέπεσεν ἐπὶ
τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ κατεφίλησεν αὐτόν.
Ο Άγιος Ιωάννης ο
Χρυσόστομος αποκαλύπτει και προβάλει το μέγιστο παράδειγμα ελέους και
φιλανθρωπίας όπου είναι αυτό του Πατρός της παραβολής. Όπου δίχως να συμμερίζεται
την εμπάθεια του πρεσβυτέρου υιού του, πέφτει πάνω στον άσωτο υιό του,
αγκαλιάζοντας τον, αφού βλέπει εκ μέρους του πρώτου την έμπρακτη μετάνοια του.
Παράδειγμα, λοιπόν, προς κάθε άνθρωπο πρέπει να αποτελεί η στάση του Πατέρα,
ιδίως όμως σε εμάς τους Χριστιανούς, όπου δίνει την δυνατότητα στην δεύτερη
ευκαιρία, αναγνωρίζοντας το λάθος, ως αδυναμία του ανθρώπου. Αρκεί μισό βήμα να
κάνει ο άνθρωπος προς τον Θεό, ώστε Εκείνος να κάνει δέκα, και να πέσει στην
αγκαλιά κάθε άσωτου υιού καταφιλόντας τον, δίνοντας του ξανά την ευκαιρία της σωτηρίας.
*Φοιτητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών
[1] ΚΑΤΑ
ΛΟΥΚΑΝ ΙΕ´ 11 - 32
[2] Άγιος
Ιωάννης ο Χρυσόστομος, εις την παραβολή του ασώτου υιού, pg 59, σελ.519
[3] Γεν.
3,13- 16 καὶ εἶπε Κύριος ὁ Θεὸς τῇ γυναικί· τί τοῦτο ἐποίησας; καὶ εἶπεν ἡ
γυνή· ὁ ὄφις ἠπάτησέ με, καὶ ἔφαγον. καὶ εἶπε Κύριος ὁ Θεὸς τῷ ὄφει· ὅτι
ἐποίησας τοῦτο, ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ πάντων τῶν κτηνῶν καὶ ἀπὸ πάντων τῶν θηρίων
τῶν ἐπὶ τῆς γῆς· ἐπὶ τῷ στήθει σου καὶ τῇ κοιλίᾳ πορεύσῃ καὶ γῆν φαγῇ πάσας τὰς
ἡμέρας τῆς ζωῆς σου. καὶ ἔχθραν θήσω ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ ἀνὰ μέσον τῆς γυναικὸς
καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματός σου καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ σπέρματος αὐτῆς· αὐτός σου
τηρήσει κεφαλήν, καὶ σὺ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν. καὶ τῇ
γυναικὶ εἶπε· πληθύνων πληθυνῶ τὰς λύπας σου καὶ τὸν στεναγμόν σου· ἐν λύπαις
τέξῃ τέκνα, καὶ πρὸς τὸν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου, καὶ αὐτός σου κυριεύσει.
[4] Άγιος
Ιωάννης ο Χρυσόστομος, εις την παραβολή του ασώτου υιού, pg 59, σελ.520
Δημοσίευση σχολίου