Μετά την λεηλασία … η τύχη των ηττημένων…

vizantinaistorika.blogspot.gr

του Θάνου Δασκαλοθανάση


Τετάρτη 30 Μαΐου

Αργά το απόγευμα ο Μωάμεθ εισέρχεται έφιππος στην Πόλη. Ακολουθούμενος από την φρουρά των γενίτσαρων, κατευθύνεται προς την Αγία Σοφία. Φτάνοντας στον περίβολο, ξεπεζεύει, γονατίζει και βάζει λίγο χώμα στη φούχτα του, το οποίο χύνει πάνω στο σαρίκι του. Καθώς προχωρεί προς την Αγία Τράπεζα, βλέπει έναν Τούρκο να προσπαθεί να αποκολλήσει ένα μάρμαρο. Τον διατάζει να σταματήσει, λέγοντάς του ότι η λεηλασία τελείωσε. Ο Μωάμεθ δεν είναι πια ένας απλός σουλτάνος, σε ηλικία 21 ετών έχει γίνει ο Πορθητής και το επίθετο αυτό θα τον ακολουθεί από εδώ και πέρα.

Η περιοδεία του στο κέντρο της Πόλης σίγουρα θα τον προβλημάτισε παρά θα τον ευχαρίστησε. Όλα όσα είδε, τον έκαναν να αναθεωρήσει και να διατάξει τη λήξη της λεηλασίας. Τα πάντα είχαν ισοπεδωθεί, είχαν πέσει πάνω στην Πόλη σύμφωνα με τον Κριτόβουλο 

<<σαν φωτιά ή ανεμοστρόβιλος(…)όλη η πόλη ήταν άδεια και έρημη, λεηλατημένη και μαυρισμένη(…)υπήρχαν μόνο ερειπωμένα σπίτια, τόσο ερειπωμένα που όσοι τα έβλεπαν φοβόνταν>>.

Ο χριστιανικός πληθυσμός της Πόλης, αυτές οι 50 χιλιάδες στο σύνολο του είχε σκλαβωθεί, περίπου 4 χιλιάδες ήταν οι νεκροί. Οι τούρκοι στρατιώτες πανηγύριζαν και γλένταγαν στις σκηνές τους, πωλώντας και ανταλλάζοντας τη λεία τους, είτε πρόκειται για αντικείμενα είτε για ανθρώπινες ζωές. Σε λίγο τέλειωνε η πρώτη μέρα της κατάκτησης, το Βυζάντιο είχε χαθεί στο σκοτάδι, η Πόλη ανήκε πια στους Οθωμανούς.

Πέμπτη 31 Μαΐου

 Όλα τα λάφυρα συγκεντρώνονται μπροστά στο σουλτάνο και γίνεται δίκαιη μοιρασιά σύμφωνα με το οθωμανικό δίκαιο. Η μοίρα βέβαια των απλών ανθρώπων ήταν η σκλαβιά. Άνθρωποι διασκορπίστηκαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, κάποιοι ενέδωσαν στις προτάσεις που τους έγιναν και αλλαξοπίστησαν, οι περισσότεροι έμειναν πιστοί και όσοι μπορούσαν, έκαναν προσπάθειες να εξαγοράσουν την ελευθερία τους.

             

Για τα μέλη των επιφανών οικογενειών γνωρίζουμε ότι ο Μωάμεθ συνέλαβε όλους όσους μπόρεσε, ανάμεσά τους και τον Λουκά Νοταρά. Τους απελευθερώνει όλους. Κρατάει όμως ως ομήρους τους γιους τους, για να εξασφαλίσει την υπακοή τους αλλά και για να χρησιμοποιήσει τα νεαρά άτομα στο διοικητικό του μηχανισμό. Ανάμεσά σε αυτούς που δεν αναγνωρίστηκαν από τον σουλτάνο και παρέμεινε αιχμάλωτος ήταν ο Φραντζής, ο οποίος αργότερα θα κατορθώσει να διαφύγει και να πάει στην Πελοπόννησο.
               

Απέναντι στους Βενετούς και στους άλλους Λατίνους, ο Μωάμεθ θα επιδείξει τιμωρητική διάθεση, εκτελώντας όσους έπεσαν στα χέρια του. Στη συνοικία του Γαλατά οι Γενοβέζοι προσπαθούν να διαπραγματευτούν, οι Τούρκοι όμως προχωρούν γρήγορα στον αφοπλισμό τους και στην κατεδάφιση των τειχών. Λίγες μέρες αργότερα θα αποκεφαλιστεί και ο μετριοπαθής Βεζίρης Χαλίλ, ο οποίος είχε κατηγορηθεί για προδοσία.

Παρασκευή 1 Ιουνίου 1453

Ανακοινώνεται σουλτανικό φιρμάνι, σύμφωνα με το οποίο οι Έλληνες που είχαν αποφύγει ή εξαγοράσει την ελευθερία τους, μπορούσαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Είναι μια διαταγή με μηδενικό αντίκρισμα γιατί αυτοί είναι ελάχιστοι…

Kυριακή 3 Ιουνίου

 

Το καλό και ευγενικό πρόσωπο του κυκλοθυμικού Μωάμεθ θα κρατήσει για λίγο. Αρχικά φαινόταν ότι προόριζε τον Ανθενωτικό Λουκά Νοταρά για κυβερνήτη της κατακτημένης Πόλης. 

Το περιβάλλον του σουλτάνου, για να προλάβει μια τέτοια εξέλιξη φρόντισε να τον διαβάλλει, ο ίδιος ο σουλτάνος κατά τη διάρκεια ενός συμποσίου έμαθε για το μικρό γιο του έλληνα άρχοντα και διέταξε να τον φέρουν στο χαρέμι του. Ο Νοταράς προσπάθησε να γλυτώσει το γιο του από την ατίμωση, με αποτέλεσμα να αποκεφαλιστούν με διαταγή του σουλτάνου ο ίδιος ο Νοταράς , ο γιος του αλλά και ο γαμπρός του. Την επόμενη μέρα συνελήφθησαν άλλοι εννέα Έλληνες ευγενείς και στάλθηκαν στο ικρίωμα.

Σάββατο 9 Ιουνίου

Δύο πλοία με Κρήτες στρατιώτες που είχαν προβάλλει ηρωική άμυνα στα τείχη της Πόλης και κατόρθωσαν να διαφύγουν, θα είναι οι πρώτοι μαντατοφόροι της άλωσης. <<Ποτέ δεν υπήρξε και δεν θα υπάρξει τέτοιο τρομερό γεγονός>>, έγραψε ένας μοναχός. Την διασπορά της τρομερής είδησης στα νησιά του Αιγαίου, στα ελληνικά παράλιο και από εκεί στην Ιταλία και τη Δύση μέχρι τις πύλες του Γιβραλτάρ και τον ευρωπαϊκό Βορά μετέφεραν οι βενετικές και γενοβέζικες γαλέρες. Το γεγονός και η περιγραφή της Άλωσης, με τη σκλαβιά και τη λεηλασία συγκλόνισε ιδιαίτερα τις ιταλικές πόλεις, αλλά και προβλημάτισε σχετικά με το τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον.

Πέμπτη21 Ιουνίου

Ο Μωάμεθ με τη συνοδεία του θα αναχωρήσει για την Αδριανούπολη. Η πάλαι ποτέ κορωνίδα των πόλεων ήταν άδεια, μισοερειπωμένη, έρημη και σκοτεινή, μαυρισμένη σαν από πυρκαγιά και παράξενα σιωπηλή. Καθώς περνούσε μέσα από τους δρόμους της λέγεται ότι είπε: 

             <<Tι πόλη παραδώσαμε στη λεηλασία και στην καταστροφή…>>

Σύντομα θα ξεκινήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα ανοικοδόμησης της Πόλης, που θα ζούσε πια την οθωμανική της ιστορία.