Ερμηνεία του ψαλτηρίου από τον Γορτύνος Ιερεμία

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ
Ὁ 1ος Ψαλμός

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ

1. Στο σημερινό μου κήρυγμα, αδελφοί χριστιανοί, θα σας ερμηνεύσω τον 1ο ψαλμό. Ο ψαλμός αυτός γράφτηκε στα χρόνια μετά την βαβυλώνια αιχμαλωσία, μετά δηλαδή το 586 π.Χ. Τότε πολλοί Ιουδαίοι, επηρεαζόμενοι από το ελληνικό πνεύμα, άρχιζαν να φιλελευθεριάζουν και να θέλουν να αναμείξουν τον Μωσαικό Νόμο και την προφητική διδασκαλία με την ελληνική φιλοσοφία. Αυτοί οι μοντέρνοι Ιουδαίοι, όπως φαίνεται από τον ψαλμό μας, συγκροτούσαν ιδιαίτερες ομάδες και έκαναν διαλέξεις για το κίνημά τους σε ιδιαίτερους χώρους. Εναντίον αυτών των Ιουδαίων γράφεται ο 1ος ψαλμός και τους αποκαλεί με τρεις βαρειές εκφράσεις. Τούς λέγει «ασεβείς», «αμαρτωλούς» και, ακόμη περισσότερο, τους αποκαλεί «λοιμούς», δηλαδή διεφθαρμένους (στιχ. 1). Καί βεβαίως ήταν μεγάλη η αμαρτία των Ιουδαίων αυτών, γιατί ήθελαν να αλλοιώσουν την πίστη των πατέρων τους, την παράδοσή τους, και να την αναμείξουν με την διδασκαλία της νέας εποχής των ελληνιστικών χρόνων.

2. Ο Ψαλμωδός μας λοιπόν αρχίζοντας τον ψαλμό του λέγει ότι ευσεβής είναι εκείνος, ο οποίος «ουκ επορεύθη εν βουλή ασεβών» (στιχ. 1). Δεν σκέπτεται, δηλαδή, όπως σκέπτονται οι μοντέρνοι Ιουδαίοι. Καί, ακόμη περισσότερο, ευσεβής είναι εκείνος που δεν θέλει να πάει στην οδό που είναι η αίθουσα, όπου συγκεντρώνονται οι ασεβείς μοντέρνοι Ιουδαίοι, και να καθήσει και αυτός εκεί για να ακούσει την διδασκαλία τους: «Καί εν οδώ αμαρτωλών ουκ έστη και επί καθέδρα λοιμών ουκ εκάθισεν» (στιχ. 1). Ευσεβής κατά τον ψαλμό μας είναι αυτός που δεν συμπορεύεται με το πνεύμα της νέας εποχής, αλλά κρατάει ακέραιη την ιερή παράδοση, χωρίς να θέλει να την αναμείξει με φιλοσοφικά διδάγματα. Αυτός ο ευσεβής άνθρωπος είναι «μακάριος», λέγει ο Ψαλμωδός μας: «Μακάριος ανήρ, ος ουκ επορεύθη εν βουλή ασεβών...» (στιχ. 1).

3. Στην συνέχεια ο ιερός Ψαλμωδός μας λέγει πιο συγκεκριμένα ποιά στάση πρέπει να κρατούν οι ευσεβείς στο θέμα που δημιούργησαν οι ασεβείς μοντέρνοι. Αυτοί, όπως είπαμε, ήθελαν να αναμείξουν την ελληνική φιλοσοφία με τον παραδοθέντα διά του Μωυσή Νόμο του Θεού. Ο ψαλμός μας λέγει καθαρά: Ο ευσεβής Ιουδαίος θα είναι προσηλωμένος στον Νόμο και μόνο στο Νόμο. Σ᾽ αυτόν θα είναι η καρδιά του και αυτόν θα ψελλίζει στην ημερονύκτια προσευχή του: «Αλλ᾽ ή εν τω Νόμω Κυρίου το θέλημα αυτού και εν τω Νόμω αυτού μελετήσει ημέρας και νυκτός» (στιχ. 2). Πέρα η φιλοσοφία και κάθε ανθρώπινο κατασκεύασμα από τον Νόμο του Θεού. Δεν είναι ατελής ούτε ελλιπής ο θείος Νόμος, για να έχει ανάγκη να τον συμπληρώσουμε με ανθρώπινη σοφία.*

4. Καί τώρα ο ποιητής του ψαλμού παρουσιάζει με εικόνες την ευτυχία των ευσεβών και την δυστυχία των ασεβών. 

Οι ευσεβείς, αυτοί, δηλαδή, που δέχονται ανόθευτο το θείο Νόμο και προσκολλώνται σ᾽ αυτόν, παριστάνονται εδώ στον ψαλμό μας σαν ένα δένδρο αειθαλές, που ποτίζεται με άφθονα νερά και φέρει τον καρπό του και μάλιστα «εν καιρώ αυτού» (στιχ. 3), στον κατάλληλο δηλαδή καιρό (στιχ. 3). Πάντοτε, λοιπόν, θα είναι ευτυχισμένος ο ευσεβής, γιατί θα έχει την ευλογία του Θεού. Δεν θα είναι όμως έτσι οι ασεβείς, δεν θα είναι έτσι! «Ουχ ούτως οι ασεβείς, ουχ ούτως», λέει ο Ψαλμωδός. Οι ασεβείς θα μοιάζουν σαν το άχυρο που το αρπάζει ο άνεμος και το πετάει μακριά (στιχ. 4). Καί τελικά λέγει ο ψαλμός μας περί των ασεβών ότι «ουκ αναστήσονται εν κρίσει» (στιχ. 5).

5. Ο λόγος αυτός του ψαλμού έχει παρεξηγηθεί, γιατί σαν να λέγει ότι δεν πρόκειται να αναστηθούν οι αμαρτωλοί κατά την τελική κρίση. 

Αυτήν όμως την πλάνη την λέγουν οι Χιλιαστές, οι Ψευδομάρτυρες του Ιεχωβά. Αλλά δεν λέγει αυτό εδώ ο Ψαλμωδός μας. Το σωστό νόημα της φράσης «ουκ αναστήσονται ασεβείς εν κρίσει», είναι το εξής: Στα ιουδαικά δικαστήρια ο κατηγορούμενος καθόταν στο εδώλιο. Αν αθωονόταν, σηκωνόταν με καύχηση όρθιος, για να φανεί ότι δικαιώθηκε. Αν όμως ο κατηγορούμενος καταδικαζόταν, τότε έπεφτε κατά γης, δείγμα της καταδίκης του. Ο στίχος μας λοιπόν θέλει να πεί: Στην καθημερινή κρίση που κάνει ο Θεός, οι ασεβείς «ουκ αναστήσονται», δεν θα σηκωθούν όρθιοι, δηλαδή δεν θα αθωωθούν, αλλά θα καταδικασθούν. Είναι καταδικασμένοι από τον Θεό. Καί σαν τοιούτοι δεν θα ανήκουν στην «βουλή των δικαίων» (στιχ. 5). Δεν θα είναι δηλαδή τότε μέλη της ιερής κοινότητας, μέλη της Εκκλησίας. Καί με λίγα λόγια συνοψίζει τέλος ο Ψαλμωδός όλα όσα είπε περί της τύχης των ευσεβών και ασεβών: «Γινώσκει Κύριος οδόν δικαίων και οδός ασεβών απολείται» (στιχ. 6). Τούς ευσεβείς ο Θεός τους «γινώσκει», δηλαδή τους φροντίζει και τους προστατεύει. Οι ασεβείς όμως θα καταστραφούν.

6. Το κίνημα των «ασεβών» του ψαλμού μας, τους οποίους ο Ψαλμωδός αποκαλεί «λοιμούς» (στιχ. 1), δηλαδή διεφθαρμένους, το εκφράζει ακριβώς η αίρεση του Οικουμενισμού. Γιατί όπως οι ασεβείς Ιουδαίοι ήθελαν να νοθεύσουν τον Νόμο του Θεού και να τον αναμείξουν με την ελληνική φιλοσοφία, έτσι και οι ασεβείς Οικουμενιστές, θέλουν να νοθεύσουν την πίστη μας ζευγνύοντάς την με τις πλάνες και τις αιρέσεις, όπως με την αίρεση του παπισμού και του προτεσταντισμού. Το δίδαγμα όμως και μήνυμα του θεοπνεύστου 1ου ψαλμού, που ερμηνεύσαμε, είναι να μένουμε πιστοί στην παράδοση και να μη μετέχουμε στις συνάξεις αυτών που θέλουν να μας την αλλοιώσουν και να αποκρούουμε την διδασκαλία τους.

Με πολλές ευχές,

† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

* Εκείνο το «μελετήσει ημέρας και νυκτός», δεν σημαίνει εδώ να μελετάμε επισταμένως τον θείο Νόμο, για να μάθουμε την ερμηνεία του, αλλά εδώ σημαίνει αυτό που έκαναν οι Ιουδαίοι να ψελλίζουν, να μουρμουρίζουν στην προσευχή τους κομμάτια από τον Νόμο καθήμενοι μάλιστα οκλαδόν και κάνοντες και ρυθμικές κινήσεις με το σώμα τους. Έτσι «μουρμουρίζω» αποδίδεται στο εβραικό το αντίστοιχο ρήμα «χαγά». Συμβαίνει δε και σε ᾽μας το ρήμα «μελετώ» να έχει την έννοια του μουρμουρίζω, όπως, για παράδειγμα, στο ποίημα: «Στων Ψαρρών την ολόμαυρη ράχη περπατώντας η δόξα μονάχη μελετά (= μουρμουρίζει) τα λαμπρά παλληκάρια».