Η σφαγή της Χίου: Η μέρα που όλη η ανθρωπότητα είδε το αληθινό πρόσωπο των Τούρκων

defencenet.gr

Η Οθωμανική αυτοκρατορία στην έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης ήταν μέλος της Ιεράς Συμμαχίας. Ήταν δηλαδή, μαζί με τις άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πολυεθνικές μοναρχίες-αυτοκρατορίες (Μ. Βρετανία, Αυστρο-Ουγγαρία, Ρωσία), ομοτράπεζη στα διεθνή συνέδρια και συμπόσια, στα μεγάλα ευρωπαϊκά σαλόνια της εποχής.

Βέβαια τότε η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατείχε ολόκληρα τα Βαλκάνια, όμως οι ίδιοι οι Τούρκοι, δεν ήταν ποτέ Ευρωπαίοι και οι Δυτικοί το γνώριζαν αυτό πολύ καλά.

Οι λόγοι για τους οποίους έδιναν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σημασία και αξία πολύ παραπάνω από ότι της άξιζε, ήταν αφενός για να την χρησιμοποιούν ως αντίβαρο της ορθόδοξης Ρωσίας και αφετέρου για να έχουν πρόσβαση στο πάντοτε πλούσιο εμπόριο της Ανατολής.

Οι δυτικοευρωπαίοι λοιπόν, είχαν, με δική τους ελεύθερη επιλογή φέρει τους Τούρκους στα ευρωπαϊκά δρώμενα, με γνώμονα τα δικά τους υλικά συμφέροντα, κάτι που όπως και σήμερα, σήμαινε ότι αλληθώριζαν σε όλα εκείνα τα εξόφθαλμα φυσικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία «φώναζαν» ότι οι Τούρκοι δεν είναι Ευρωπαίοι: φυσικά ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά του προσώπου, ενδυμασία, ήθη και έθιμα, θρησκεία, νομοθεσία (οι Οθωμανοί είχαν την Σαρία, καμία σχέση με το… ρωμαϊκό δίκαιο δηλαδή!), αλλά κυρίως και πάνω από όλα οι θηριωδίες, συνεχείς σφαγές και ανείπωτες βιαιότητες κατά των χριστιανικών πληθυσμών για την παραμικρή αιτία. Όλα αυτά τα παρέβλεπαν οι μονάρχες της Δύσης.

Όταν όμως ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση το 1821, η Ελλάδα και οι Οθωμανοί βρέθηκαν ξαφνικά στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής επικαιρότητας και κοινής γνώμης, η οποία μέχρι τότε ήταν περισσότερο απασχολημένη με τις δικές της εσωτερικές διαμάχες.

Και έτσι πλέον, η παραμικρή τουρκική «παραφωνία» έκανε περισσότερο θόρυβό από ότι πριν στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.

Το ίδιο συνέβη και με την σφαγή της Χίου.

Αναφερόμαστε στη σφαγή δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων στη Χίο από τους Οθωμανούς Τούρκους στις 30 Μαρτίου 1822, ως αντίποινα για την κήρυξη της επανάστασης στο νησί από τον Σάμιο Λυκούργο Λογοθέτη.

Η έκρηξη της Επανάστασης βρήκε το πολυπληθές ελληνικό στοιχείο της Χίου να ευημερεί (117.000 Έλληνες έναντι μόλις 3.000 Οθωμανών Τούρκων και... 100 Εβραίων)!

Με τον στόλο τους, το εμπορικό τους δαιμόνιο και τη διπλωματία τους, οι Χιώτες κυριαρχούσαν στη Μαύρη Θάλασσα, το Αιγαίο και τη Μεσόγειο.

Το γεγονός αυτό ώθησε τον Σουλτάνο να παραχωρήσει στο νησί πολλά προνόμια, που άγγιζαν το καθεστώς αυτονομίας.

Έτσι, οι κυρίαρχες τάξεις της Χίου δεν είχαν - θεωρητικά - κανένα λόγο να ξεσηκωθούν κατά των Τούρκων. Το μαρτυρά και η αποτυχία του Τομπάζη τον Απρίλιο του 1821.

Οι ντόπιοι πρόκριτοι είχαν εξάλλου πάντοτε τον φόβό που όπως αποδείχθηκε ήταν σωστός: η Χίος βρίσκεται σχεδόν δύο μίλια από τη Μικρασιατική ενδοχώρα, με αποτέλεσμα κάθε απόπειρα εξέγερσης να είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.

Στις 10 Μαρτίου 1822 ο Σάμιος Λυκούργος Λογοθέτης, με την προτροπή του Χιώτη Αντωνίου Μπουρνιά, αποβιβάστηκε στο νησί με 1.500 άνδρες και πέτυχε να συνεγείρει τους ντόπιους, κυρίως τους κατοίκους της υπαίθρου.

Οι 3.000 Τούρκοι του νησιού πρόλαβαν να κλειστούν στο Κάστρο και η ολιγοήμερη πολιορκία τους δεν έφερε κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα, καθώς οι άνδρες του Λογοθέτη ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι.

Μόλις έφθασε το μαντάτο της εξέγερσης στην Υψηλή Πύλη, ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β' την εξέλαβε ως αχαριστία των Χιωτών, αλλά και ως προσωπική προσβολή, επειδή η αδελφή του καρπούταν από το νησί τον φόρο από τα μαστιχόδεντρα.

Έμπλεος οργής διέταξε αμέσως να φυλακιστούν όλοι οι Χιώτες της Κωνσταντινούπολης και εξήντα από αυτούς να αποκεφαλιστούν. Στη συνέχεια έδωσε την εντολή στον αντιναύαρχο Καρά-Αλή πασά να καταπλεύσει στον νησί και να τιμωρήσει παραδειγματικά τους εξεγερθέντες.

Στις 30 Μαρτίου 1822 και μετά από έντονο κανονιοβολισμό, ο Καρά-Αλής αποβίβασε στην ακτή 7.000 άνδρες και με τη συνδρομή της τουρκικής φρουράς κατέστειλε εύκολα και σύντομα την εξέγερση, εκμεταλλευόμενος τον κακό σχεδιασμό της και τις έριδες για την αρχηγία μεταξύ Μπουρνιά και Λογοθέτη.

Στη συνέχεια πυρπόλησε όλα τα περίχωρα και την πρωτεύουσα του νησιού και επιδόθηκε σε ανήκουστες σφαγές.

Υπολογίζεται ότι από τους 117.000 χριστιανούς κατοίκους του νησιού, 42.000 σφαγιάστηκαν, 50.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και 23.000 διέφυγαν προς τις επαναστατημένες περιοχές της Ελλάδας και τη Δυτική Ευρώπη.

Οι Τούρκοι έχασαν περίπου 600 άνδρες, ενώ αναφέρθηκαν και θύματα μεταξύ των Εβραίων, που διεκπεραιώθηκαν από τη Μικρασιατική ακτή στο νησί για να πλιατσικολογήσουν και επόπτευαν το δουλεμπόριο.

Τα αιματηρά γεγονότα της Χίου προκάλεσαν αλγεινή εντύπωση στην Ευρώπη. Οι εφημερίδες της εποχής έκαναν εκτενείς και δραματικές αναφορές στο γεγονός, καταδικάζοντας για πρώτη φορά στην ιστορία με τέτοιο τρόπο την τουρκική θηριωδία.

Η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε και οι τάξεις των φιλελλήνων από τότε πύκνωσαν. Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τις φρικιαστικές σκηνές στις εφημερίδες, ζωγράφοι (Ντελακρουά) τις απεικόνισαν και ποιητές (Ουγκώ, Χέμανς, Πιέρποντ, Χιλ, Σιγκούρνεϊ) έγραψαν για τη θλιβερή καταστροφή.

Τότε, λοιπόν ήταν όταν πολλοί Ευρωπαίοι έκαναν λόγο, για πρώτη φορά, για το ασυμβίβαστο της τουρκικής φυλής με τον ανθρωπισμό, ενώ άλλοι τόνισαν την αδυναμία συνύπαρξης Χριστιανών και Μουσουλμάνων.

Το γεγονός, ξαναλέμε, δεν ήταν ότι δεν γνώριζαν πιο πριν τι εστί τουρκική φυλή… Απεναντίας μάλιστα. Απλά δεν είχε ποτέ ξανά έρθει με τέτοια ένταση η πραγματικότητα αυτή στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής επικαιρότητας.

Σαφώς, βέβαια, ο ρόλος των εφημερίδων που τότε είχαν αρχίσει να αποκτούν τη μορφή που με την οποία γνωρίζονται σήμερα και που σε παλαιότερες εποχές δεν υπήρχαν, έπαιξε σημαντικό και καθοριστικό ρόλο.

Η ελληνική νέμεσις, βέβαια, θα ερχόταν κι αυτή σύντομα, με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρά-Αλή από τον Κωνσταντίνο Κανάρη (6 - 7 Ιουνίου 1822).