vizantinaistorika.blogspot.gr
 |
Ο γάμος της Σοφίας με
τον Ιβάν Γ΄
Η Ζωή Παλαιολογίνα
έχοντας πάρει μάλιστα ως προίκα 4.000 δουκάτα και αυστηρές εντολές να εργαστεί
για την προσχώρηση των Ρώσων στον καθολικισμό, αναχώρησε στα τέλη του Ιούνη του
1472 μαζί με μια ολόκληρη αποστολή για το μεγάλο ταξίδι προς τη Μόσχα, που
διαρκούσε την εποχή εκείνη περί τους έξι μήνες.
Η αποστολή, που την αποτελούσαν Ιταλοί,
Έλληνες πρόσφυγες, και Ρώσοι εμιγκρέδες θα ακολουθουσε μια μεγάλη πορεία με
διαδοχικές στάσεις σε επιλεγμένα μέρη. Οι πρώτοι σταθμοί ήταν διάφορες πόλεις
της Ιταλιας, ακολούθησε το δύσκολο πέρασμα των Άλπεων, η πορεία μέσα από τη
Γερμανία, ο διάπλους με πλοίο της Βαλτικής και η είσοδος σε ρωσικό έδαφος με
πρώτο ουσιαστικά σταθμό τη ρωσική πόλη Πσκοφ, όπου η απόγονη των Παλαιολόγων
έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και συγκίνηση από τους Ρώσους Ορθόδοξους. Ακολούθησε
το Νοβγκόροντ με τελική κατάληξη τη Μόσχα.
Στις 12 Νοεμβρίου του 1472 η βυζαντινή
πριγκίπισσα Ζωή έγινε η δεύτερη σύζυγος του ηγεμόνα της Μόσχας Ιωάννη,στα
ρωσικά Ιβάν Γ΄.
Από την πρώτη στιγμή που πάτησε το
πόδι της στη Μόσχα η Ζωή, αγαπήθηκε από το λαό, ιδιαίτερα και μετά την απόφασή
της να ασπαστεί επίσημα την Ορθοδοξία, να αλλάξει το όνομά της και ουσιαστικά
να ξαναβαπτιστεί παίρνοντας το βυζαντινό όνομα Σοφία. Όλες οι προσπάθειες και
τα σχέδια του Πάπα θα παρέμεναν κενό γράμμα...
 |
Oι Ρώσοι υποδέχονται τη Ζωή Σοφία
Παλαιολογίνα
|
Η Μόσχα, την εποχή που εγκαταστάθηκε
σε αυτή η Ζωή-Σοφία, ήταν μια τυπική ρωσική πόλη που είχε γίνει το κέντρο του
σλαβικού χριστιανισμού, μετά την παρακμή του Κιέβου. Οι ηγεμόνες της, με πρώτο
τον Ιβάν, επέκτειναν συνεχώς την κυριαρχία τους στα γειτονικά εδάφη. Η πόλη
ήταν φτωχική και αραιοκατοικημένη, με την πλειοψηφία των σπιτιών να είναι
ξύλινα. Κέντρο της Μόσχας ήταν το Κρεμλίνο, όπου υπήρχαν ελάχιστα πέτρινα
κτίρια, ενώ υπήρχαν και αρκετές εκκλησίες.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η
προσαρμογή της Σοφίας που ερχόταν από έναν άλλο κόσμο, στην φτωχική και
παγωμένη Μόσχα ήταν δύσκολη. Στηριζόμενη στους Έλληνες που είχε δίπλα της,
εισήγαγε στη ρωσική αυλή το βυζαντινό τυπικό στην παιδεία, στη διοίκηση, στην
νομοθεσία. Εισήγαγε μάλιστα για πρώτη φορά μια μορφή ασφάλειας και μυστικής
υπηρεσίας στα πρότυπα της αντίστοιχης της Κωνσταντινούπολης, κάτι που
αναγνωρίζεται μέχρι και σήμερα στη Ρωσία. Για να τα προωθήσει όλα αυτά,
χρειαζόταν τη συναίνεση του συζύγου της ο οποίος την περιέβαλλε με σεβασμό αλλά
και με ιδιαίτερη αδυναμία.
Η Σοφία, πέρα από το ότι εισήγαγε το
βυζαντινό τυπικό στο ρωσικό θρόνο, φρόντισε να καλέσει Ιταλούς αρχιτέκτονες να
κτίσουν κι άλλους ναούς και τα τείχη του Κρεμλίνου, όπως υπάρχουν και σήμερα,
και κυρίως να ανοικοδομήσουν το ανάκτορο το οποίο και σήμερα υποδέχεται τους
ξένους ηγέτες, που επισκέπτονται τη Μόσχα.
Ως μία εκ των διαδόχων και των
κληρονόμων του βυζαντινού στεματος - από τα δύο αδέλφια της, ο Ανδρέας περνούσε
έκλυτο βίο πουλώντας δεξιά και αριστερά τα δικαιώματά του πάνω στο βυζαντινό
θρόνο, ενώ ο Μανουήλ κατέφυγε και βρήκε πλουσιοπάροχη και άνετη φιλοξενία στο
Μωάμεθ τον Πολιορκητή - έπεισε τον Ιβάν Γ΄ να χρισθεί καίσαρας, όπως
συνηθιζόταν στο Βυζάντιο για τα τέκνα των αυτοκρατόρων, κι έτσι από την
παραφθορά του λατινικού caesar, προήλθε και το μετέπειτα τσάρος. Ο Ιβάν
υιοθέτησε επίσημα τα αυτοκρατορικά σύμβολα (δικέφαλο αετό) των Παλαιολόγων, και
της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Η Σοφία έπεισε τον διστακτικό σύζυγό
της να αντιταχθεί και να αποτινάξει τον ταταρικό ζυγό από τη χώρα του, αφού οι
Ρώσοι ήταν υποτελείς στον εκάστοτα Χάνο των Τατάρων, να απελευθερώσει την
πατρίδα του και να συνενώσει τα διάφορα ανεξάρτητα δουκάτα και πριγκιπάτα, κάτω
από την εξουσία του. Έτσι ο Ιβάν από Ρώσος ηγεμόνας έγινε ο αδιαφιλονίκητος
ηγέτης όλης της ρωσικής επικράτειας, "πασών των Ρωσιών".
Στις 7 Απριλίου του 1503 η Σοφία
Παλαιολογίνα, η τελευταία βυζαντινή πριγκίπισσα άφησε την τελευταία της πνοή σε
ηλικία 48 ετών. Ο θάνατός της προκάλεσε ρίγη συγκίνησης σε όλη τη Ρωσία, ακόμα
και στους εχθρούς της. Όλοι αναγνώριζαν την αγάπη και την προσφορά της στη
δεύτερη πατρίδα της, ολοι μιλούσαν για τη γυναίκα που συνέδεσε τη Πόλη με τη
Μόσχα. Για πρώτη φορά στα χρονικά της ρωσικής κοινωνίας αποδόθηκαν μεγάλες
τιμές σε μια γυναίκα, έστω και σύζυγο τσάρου.
Ενταφιάστηκε στο ναό της Αναλήψεως
του Κρεμλίνου, που αργότερα κατεδαφίστηκε από το σταλινικό καθεστώς. Η σαρκοφάγος,
με χαραγμένο πάνω το όνομά της Софья, μεταφέρθηκε και φυλάσσεται μέχρι σήμερα
στο καθεδρικό ναό του Αρχαγγέλου μαζί με τις σαρκοφάγους των τσάρων της Ρωσίας.
Δημοσίευση σχολίου